Nhà văn Đà Linh: Một số bị đứt gãy.

Và buồn đau

Họ muốn thiết lập những quan hệ đồng đẳng với người khác, họ thèm khát sự cảm thông, tình thương yêu, và chính họ cũng thèm khát yêu người khác.

Nhưng với họ, thiết lập một quan hệ đã khó, giữ được quan hệ ấy lâu bền càng khó hơn. Những nhân vật của Đà Linh, phần nhiều đều có chút gì đó “tưng tưng”, không bình thường. Nhiều năm sau, đó là NXB mà Đà Linh đã chuyển về công tác cho tới khi anh vĩnh viễn rời nó. ! Họ bất định lắm, nhưng biết làm sao, vẫn có những con người như vậy trong đời mà! Nếu không có họ, không có những bất định “lửng lơ con cá vàng” của họ, thì đời rồi sẽ ra sao? Những truyện ngắn của Đà Linh thường không có hậu, nó có những cái kết bỏ ngỏ, những câu chuyện dang dở, những mạng nhân vật chưa đi tới tận cùng.

Truyện ngắn của Đà Linh cũng thường có những cái kết khá bất ngờ, khá đột ngột. Đà Linh mất không đột ngột. Nhưng với nhà văn, khi thể xác ra đi thì tác phẩm có thể vẫn còn lại, vì tác phẩm là tinh anh của nhà văn. Trong tập sách của tôi có một bài ngắn viết về một tập truyện ngắn của Đà Linh in trước năm 2004. Nó hy vọng người đọc tìm ra những đáp án, đáp số.

Nó dành hẳn cho người đọc quyền phán quyết. Chúng ta, rồi ai cũng phải chấp nhận mạng, cũng phải nói “vâng” với nó khi tới lượt. Tôi muốn chép lại bài viết rất ngắn này như lời tiễn biệt một nhà văn, và một người em đã từng thân thiết trong rất nhiều năm. Tôi lật giở lại tập sách  Mãi mãi là bí ẩn  của tôi in năm 2004.

9. “Khi những quan hệ bị chặt gãy”  Truyện ngắn như một ánh chớp, trước khi tắt nó vừa kịp soi rõ một cái gì. Đà Linh quan tâm đến số nhân vật, nhưng trước hết, anh quan tâm đến quan hệ giữa các số phận ấy, những mối quan hệ có bề ngoài đơn giản nhưng bên trong phức tạp.

Anh ưng căn số. Khi những quan hệ giữa con người hay giữa con người với tự nhiên bị chặt gãy, hay đơn giản chỉ là “có vấn đề”, thì chính người đọc sẽ quyết định về cái “khoảng trống” mà truyện ngắn Đà Linh thả ra. Chúng ta, những người được coi là “thông thường” cũng chẳng đã từng gặp những vấn đề như vậy hay sao? Nhưng, những nhân vật của Đà Linh, một khi đã không giữ được những quan hệ như lòng họ mong muốn, họ lại không biết phải giải quyết nó như thế nào! Họ có thể hơi gàn dở, nhưng họ tin vào những điều tốt đẹp! bởi vậy, khi những phía thấy được của cuộc thế mở ra những điều họ không muốn thấy, thì họ đành quay mặt.

Hiện thời, anh chính là nhân vật duy nhất trong truyện ngắn chung cuộc của anh, một truyện ngắn cũng có kết thúc đột ngột. Cái gì ấy nhiều khi khá bất định, nhưng nó lại làm nên những dáng nét, dù thấp thoáng, để truyện ngắn người này khác truyện ngắn người kia.

Cái khao khát của những nhân vật “hơi có vấn đề” trong truyện Đà Linh thật ra lại rất thường ngày.

Đà Linh cũng đã bắt đầu có “thâm niên” viết truyện ngắn, nhưng cái trội ở anh không phải kỹ thuật, mà là giọng văn. Và một khi những mối quan hệ được thiết lập giữa các nhân vật bị đứt gãy, tức thời lộ ra những khoảng trống mang tính bi kịch.

Nhà văn Đà Linh - Ảnh: Nho Khiêm Nhà văn Đà Linh (tên thật là Nguyễn Đức Hùng) vừa trút hơi thở rút cuộc lúc 10 giờ 30 phút ngày 30. In ở NXB cần lao. 2013 tại nhà riêng, ở một con hẻm phố Đường Thành, Hà Nội.

Anh đã biết trước kết cục này của mình từ 3 tháng trước, khi Bệnh viện Việt - Đức khẳng định là căn bệnh ung thư bao tử của anh đã di căn ra toàn thân. Không phải họ muốn vậy, mà thực ra, cái “kênh” của tác giả thường “tăm” được những nhân vật kiểu như vậy. Với một nhà văn, thì đó là tuổi chín chắn của sáng tác. Nhưng Đà Linh mới 55 tuổi. Cái giọng tưng tửng, khô khô, nhiều khi như kể dửng dưng.

Khi tôi ra Hà Nội và tới thăm anh, Đà Linh rất mệt, nằm trên giường, nhưng sắc mặt vẫn điềm nhiên. Vasilli Suksin cũng từng có những nhân vật gàn gàn dở dở kiểu như vậy (nhưng dĩ nhiên Suksin xử lý truyện ở một tầm cao hơn nhiều, vì ông là một tài năng). Nó không hề gợi ý người đọc nên xử lý như thế nào. Tôi giật thột vì cái nhan đề của bài viết này: “Khi những quan hệ bị chặt gãy”.

Nhưng giấu bên dưới cát khô lại có một mạch nước ngầm bác ái. Quảng Ngãi, 2003    Thanh Thảo.