Văn hóa nói chung và văn học nói riêng luôn luôn là nhịp cầu nối hữu hảo để các dân tộc, các quốc gia xích lại gần nhau. Văn hóa là tấm chứng minh thư chính xác nhất của mỗi dân tộc; không biết giữ giàng, bảo toàn và phát triển nó thì mọi vắt sáng tạo văn chương nghệ thuật, theo tôi sẽ không tới đích, sẽ khó vươn ra nhân loại được. Không chỉ các nhà văn Á-Phi, mà tôi nghĩ rằng, ai là người cầm bút chân chính trên Trái đất – cái làng chung của nhân loại - cũng đều suy nghĩ và mong muốn làm được như thế.
Ở góc cạnh này, sự gặp gỡ của quan hệ nội tại dựa trên những tác phẩm văn chương sẽ cho chúng ta nhịp lớn để hội thoại về văn hóa và văn minh một cách coi trọng và hòa bình. 4. QĐND - 1. Ông tâm sự rằng: Mỗi nhà văn gắn chặt với số mệnh dân tộc và sơn hà mình – như cái đai của người mẹ quấn quanh mình đứa trẻ.
Người nghệ sĩ là một đứa con của tổ quốc mà chỉ có nó mới có thể giao cảm hết những cái vui buồn và nhọc nhằn của người mẹ - cả những điều mà người mẹ không bao giờ nói ra (Trang giấy trước đèn). Chẳng riêng gì ta, bản sắc dân tộc là điều thiêng rất được các nhà văn, nhà thơ nước ngoài để ý. Dù quá trình toàn cầu hóa có diễn tiến quyết liệt và tàn khốc đến bao lăm thì sự coi trọng thành thực các nền văn hóa khác nhau là một trong các yếu tố bảo đảm hòa bình cho nhân loại.
Rất, rất nhiều người trong dương thế đông đúc và tò mò hiện giờ chỉ cần nhấp chuột bấm phím máy tính đã nối mạng là có thể biết 24 giờ qua thế giới có những chuyện gì, từ những vụ biểu tình bạo loạn, đánh bom khủng bố đến sáng kiến kỳ quặc là người ta có thể thỏa mãn dục tình khi xa nhau nhờ những bộ đồ lót được số hóa.
Trong bài viết của mình, Nikolai Preiaxlov đến từ tổ quốc Nga đã khẳng định: Giữ gìn thơ ca dân tộc, đó không chỉ đơn giản là bảo toàn văn hóa khỏi sự vứt bỏ và sự xói mòn bởi những trào lưu văn chương mốt mới. Toàn cầu hóa, đấy là khái niệm quan yếu bậc nhất, liền được con người nhắc đến. Văn hóa nói chung và văn chương nói riêng của mỗi dân tộc cũng không thể bình an, đứng riêng một cõi.
Rõ ràng, thơ ca nói riêng và văn chương nói chung vẫn chưa mất đi giá trị của nó trong việc bảo vệ và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc, song song cũng là nhịp cầu nối các nền văn hóa lại với nhau trong tình và khát vọng hòa bình cho nhân loại.
Đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc là đánh mất vơ. Mới khẳng định được giá trị tư tưởng và nghệ thuật ở ngoài biên cương giang san này. Trong Liên hoan Thơ quốc tế châu Á-Thái Bình Dương lần thứ nhất được tổ chức vào đầu năm 2012 tại Hạ Long (Quảng Ninh, Việt Nam), tôi đã nghe được điều ấy từ một số nhà thơ nước ngoài.
Rất mau lẹ, những quốc gia có mức thu nhập làng nhàng như Việt Nam hoặc kém hơn vẫn có thể xài những sản phẩm mới mẻ nhất, cố nhiên là rất hiện đại, tinh vi mà nói theo tiếng nói bụi là "hàng khủng" và cũng đắt tiền nhất được sản xuất ra từ những nước G7.
Con người làm ra những phương tiện chuyên chở đường không, đường thủy, đường bộ ngày càng đương đại, cùng với hệ thống mạng tinh vi và thay đổi đến chóng mặt kết nối khắp mọi miền trên Trái đất làm cho nhiều câu chuyện "trong nhà chưa tỏ, ngoài ngõ đã thông". Hầu như mọi lĩnh vực, từ kinh tế, chính trị, ngoại giao, quân sự và dĩ nhiên là cả văn hóa nữa đều bị chi phối bởi cái gọi là toàn cầu hóa.
Lòng thương người, tính nhân văn ắp ứa từng con chữ; nhân loại tìm thấy trong bóng vía nàng Kiều của Nguyễn Du những số kiếp tài sắc bạc phận, từ đó ghê tởm hờn căm cái ác độc, cái xấu xa và thèm khát yên bình hạnh phúc cho con người bé nhỏ. Các quốc gia, các dân tộc trên hành tinh này ít xa vắng hơn phải không muốn nói là đang có khuynh hướng xích lại gần nhau. Minh bạch ra một điều, đã có từ xưa, dù có giao thoa hòa nhập đến mức độ nào đi nữa thì cốt cách, hồn vía dân tộc vẫn phải là then chốt, vẫn là cái đặc trưng của mình.
2. Rất gần đây, trong Hội thảo bàn tròn Vai trò các nhà văn Á-Phi trong thời đại toàn cầu hóa, tổ chức tại hội sở Hội Nhà văn Việt Nam (9 - Nguyễn Đình Chiểu - Hà Nội), tôi cũng nghe các nhà văn trong và ngoài nước nhiều lần nhấn mạnh đến bản sắc dân tộc.
Gìn giữ thơ ca dân tộc, đó còn có tức thị bảo tồn tâm hồn của chính nhân dân, bởi chính trong thơ ca đã in dấu các truyền thống sinh hoạt và lễ nghi của dân chúng, những bài ca, những anh hùng ca, huyền thoại và đạo lý nhiều thế kỷ của tiên nhân. Chao ôi, nhân loại đang hiện thực hóa những ý tưởng cách đây chưa lâu mấy được coi là viển vông, rồ dại trong dòng chảy cuồn cuộn mang tên toàn cầu hóa.
Cũng như vậy, thơ Nguyễn Trãi, thơ Hồ Xuân Hương. Cũng hướng về dân tộc và giang sơn mình, thi sĩ Agus R.
Cách đây mấy trăm năm, Nguyễn Du sáng tác Truyện Kiều bằng chữ Nôm với thể thơ lục bát của Việt Nam trên cơ sở nội dung một tác phẩm văn xuôi của Thanh Tâm tài nhân (Trung Quốc) là một ví dụ về giao thoa văn chương.
Thực ra, sự hòa nhập, giao thoa văn hóa đã có từ lâu, hình như nó đi trước cả kinh tế, chính trị. Ý niệm ấy có vẻ như đồng thuận với ý niệm của không ít nhà văn, nhà thơ không mang quốc tịch Việt Nam. Với thi ca, ông cảm nhận: Thơ nhìn vào thế giới từ những đặc điểm riêng và sự dị biệt của nó, thành thử thơ có sức mạnh bảo vệ và phát triển bản sắc văn hóa của mỗi quốc gia, chạm vào trái tim của con người trên khắp thế giới.
3. Những điều nhà văn tài danh này suy ngẫm rất đáng để các nhà văn chúng ta soi mình trong dòng hội nhập toàn cầu hóa hôm nay: diễn đạt trung thực đời sống con người Việt Nam thấu tận chiều sâu triết học, con đường văn học ta luôn luôn được cầm tay dân chúng và tìm thấy ngôn ngữ trong nền văn chương thế giới (tập san văn chương, 5 - 1989).
Tôi nghĩ, Nguyễn Du đã đi đến tận cùng dân tộc Việt của mình, kể cả nỗi đau và khát vọng nên mới gặp được nhân loại trong mẫu số chung là ước mong về cuộc sống lương thiện, nhân hòa. Khi viết ra những dòng này, tôi lại nhớ tới những suy nghĩ về nghề của một nhà văn quân đội mà tôi rất kính trọng là Nguyễn Minh Châu.
Mọi nền văn hóa, mọi nền văn học trên thế giới đều phải được bình đẳng. Những bước tiến của tri thức, của khoa học kỹ thuật cần được “bảo hiểm” bởi lòng bác ái và tình thương đồng loại, mà như chúng ta đã biết thi ca và văn chương luôn hướng về điều đó. Trong thời đại kỹ thuật số, không phải không có lý khi ai đó cho rằng Trái đất vô vàn yêu quý của chúng ta chỉ là một cái làng lớn.
Trái tim ấy sẵn sàng cộng tác với những dân tộc của một quốc gia, một nền văn hóa khác, gieo trồng hòa bình trên mảnh đất mỡ màu của tri thức.
Toàn cầu hóa là quá trình thế tất của lịch sử nhân loại, dù ai cố sức bế quan tỏa cảng cũng không ngăn chặn được sự xâm nhập bạo liệt và bàng quan của nó vào quốc gia, dân tộc mình ở nhiều bình diện.
Tôi rất tâm đắc với ý kiến của nhà văn Fadhl Thamir đến từ I-rắc: Nhà văn phải là những sứ thần chuyển thông điệp của dân tộc mình ra thế giới, ra nhân loại.
Và nghe đâu còn hơn thế nữa. Nhưng cái đáng nói là Truyện Kiều của Tố như chơi bị chìm khuất, lép vế sau Đoạn trường tân thanh mà nó đã trở nên tác phẩm khổng lồ, trở thành chói sáng ranh mãnh bởi những câu thơ lục bát tài tình viết bằng chữ Nôm chỉ có ở Việt Nam thấm đẫm nỗi xót xa nhân loại từ "Những điều trông thấy mà đớn đau lòng".
Những tập đoàn kinh tế, những công ty xuyên quốc gia không còn là chuyện lạ lẫm với chúng ta.
NGUYỄN HỮU QUÝ. Sarjono (Indonesia) tâm can: Trái tim của những nền văn hóa được giữ gìn và diễn đạt duyệt các tác phẩm văn chương. Họ cho rằng: Trong thời đại toàn cầu hóa, nhà văn phải diễn đạt được lương tâm của quần chúng nước mình và quyết không để một thế lực nào đó làm bá chủ về văn hóa, phải chống sự quay lại của chủ nghĩa thực dân hóa.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét