Nhọc nhằn nhiếp ảnh phim trường

Một cảnh bay xe trong phim của cascadeur được nhiếp ảnh ghi lại “Cần nhiếp ảnh làm gì cho rối!” Đã rất nhiều lần khi người viết bài này phỏng vấn các diễn viên và xin vài tấm hình để đăng kèm theo bài viết, thì nhận được câu giải đáp: “Đoàn phim em không có người chụp ảnh anh ơi!”. Và cũng rất nhiều lần khi đối diện với các nhà sinh sản, hỏi thăm ai sẽ là nhiếp ảnh phim trường lần này, thì câu giải đáp vẫn là cái lắc đầu và cười nhẹ: “Có thằng em đạo diễn đi theo chụp ảnh cho… vui là đủ rồi, cần gì nhiếp ảnh cho rối!”. Ở các hãng phim tư nhân, cũng có người chụp hình theo thỏa thuận, nhưng vì hãng phim lớn “bắt kèo” giao lại cho hãng phim nhỏ, nên việc tùng tiệm tổn phí cho việc chụp hình cũng là điều cố nhiên. Chỉ cần một cái máy nhỏ, một người biết “sơ sài” chụp lại vài “pô’ gọi là cho có để thưa với sếp trên là đủ chỉ tiêu rồi, nên chuyện người chụp hình có hay không chẳng ảnh hưởng gì đến một ai. Nếu ai tinh ý xem generic đoàn phim ở phần cuối bộ phim thì ngoài tên đạo diễn, quay phim, diễn viên, ánh sáng hay thậm chí cả tài xế của đoàn phim cũng được ghi đầy đủ nhưng tên người nhiếp ảnh phim trường là ít khi nào xuất hiện. Với nhiếp ảnh phim trường khán giả sẽ được xem những hình ảnh bật mí hậu đài như thế này Theo chân các đoàn phim, chú ý kỹ thì các “nhiếp ảnh gia” này đa phần là các thư ký theo đoàn chụp hình theo dạng rắc-co cho các nhân vật, hoặc “em ông chủ nhiệm” hoặc “anh phục trang”… cả thảy, chỉ “hành nghề” theo kiểu cho vui là chính, còn lại là các diễn viên tự đem máy theo, nhờ mấy anh trợ lý hoặc bạn diễn tự chụp vài kiểu kỷ niệm để về “khoe” với người thân, hoặc đưa lên mạng xã hội khoe với người đời. Tại sao lại có thực trạng kỳ lạ như vậy trong khi thời đại thông tin bùng nổ, các phim phải cạnh tranh quyết liệt trong cuộc chiến truyền bá tới khán giả? Theo lý giải của một số nhân vật trong nghề thì: “Chụp làm cái gì, một bộ phim đã có sẵn quảng cáo hết rồi, chỉ cần thu hình chiếu phát sóng là xong, đăng nhiều hình, nhà báo để ý khui ra nhiều chuyện mắc công phải giải thích” và “phim làm theo kiểu đặt hàng, làm tốt, chiếu phát sóng được là xem như hoàn thành sứ mạng, cần gì phải hình với ảnh cho… mất tiền!”. Việc quý trọng nhiếp ảnh phim trường luôn tạo cho phim của Vũ Ngọc Đãng những hình ảnh đẹp Một sức mạnh bị lãng quên… Nhìn lại các bộ phim trước đây nhưCánh đồng hoang, Ván bài lật ngửa… hay gần đây làMê Thảo - thời vang bóng, Thời xa rời… dù đã qua vài thập niên nhưng những hình ảnh này ngoài đầy “chất xine” thì nó cũng ghi nhận lại từng khoảnh khắc, hoạt động của đoàn phim như là một tư liệu quý dành cho các lớp trẻ sau này. Nó như một “bộ phim khác” với những hậu đài phía sau những tác phẩm đó. Không chỉ những bộ phim điện ảnh, những tác phẩm truyền hình thời trước cũng rất chú trọng việc ghi lại hình ảnh khi làm phim, hầu như đều hội tụ ở những bộ phim truyền hình phía Bắc với các tác phẩm của VFC. Thời đó, người nhiếp ảnh phim trường được xem là một thành viên chẳng thể thiếu, được chế độ đãi ngộ như một thành viên chính thức của đoàn, có nhiệm vụ ghi lại vớ mọi hoạt động của đoàn, để khi hoàn thành, những hình ảnh ấy sẽ trở nên những tư liệu giúp quảng bá cho phim. Mới đây, những bộ phim như:Cánh đồng bất tận, Những nụ hôn rỡ ràng, Dòng máu anh hùng, Bẩy Rồnghay phim truyền hìnhbất chợt muốn khócđều có sự chuẩn bị rất kỹ cho khâu chụp hình… Và nếu tinh ý, hẳn mọi người sẽ nhận ra các bộ phim của Vũ Ngọc Đãng lại luôn xuất hiện đều đặn trên các mặt báo, hình nào cũng đẹp, cũng ý nghĩa với từng giây lát của sao, liên hệ đến những câu chuyện hậu trường, đầu hàng đến từng câu chuyện của các ngôi sao, và các thông báo về phim của anh luôn đứng vào hàng top được được ý của khán giả. Lý giải điều này, chỉ có Đãng là hiểu được “sức mạnh” của những tấm ảnh ấy, vì anh từng xuất thân từ nhiếp ảnh. Trong đoàn phim của anh, người chụp ảnh luôn được tôn trọng như một quân sư chốn hậu trường. PosterCánh đồng vô tậnvới tranh biện về bản quyền của nhiếp ảnh phim trường Chưa chuyên nghiệp thì đừng đòi hỏi! Nhiều nhà sản xuất tuyên bố trong buổi họp báo phim: “chúng tôi có ekip làm phim chuyên nghiệp, hy vọng đây sẽ là một tác phẩm nghệ thuật cao”. Nhưng khi nhà báo hỏi đoàn phim đã có nhiếp ảnh phim trường chưa thì nhận được cái lắc đầu kèm theo lời than “Phim này kinh phí không được nhiều, có nhẽ sẽ nhờ một người trong đoàn chụp giúp là được rồi!”. Câu nói đó đã chỉ rõ vị trí của nhiếp ảnh phim trường ở thời khắc hiện thời. Cũng đã từng có nhà sản xuất phim thấy được tầm quan trọng của nhiếp ảnh phim trường và cho mời một tay nhiếp ảnh “cứng cựa” trong nghề tới để tính chuyện hợp đồng dài lâu. Một “giao kèo miệng” được thỏa thuận là 15 triệu đồng cho một phim. Chụp được bốn phim, khi ứng tiền, nhà sản xuất bảo: “Hôm trước mình thỏa thuận chụp một năm 15 triệu mà”. Trời ạ! một năm hãng phim này làm ít nhất 10 phim, ước tính 300 tập, nếu hì hục chụp bằng một cái máy trị giá 5000 dolla, thì tính ra tiền công một tháng chụp hình chưa tới 1.500.000 đồng? Rõ ràng là quá bất hợp lý. Bị phản ứng, nhà sản xuất “xuống nước” nhỏ: “Thôi, mỗi bộ phim chỉ cần em chụp vài tấm là đủ rồi, chụp nhiều chi mệt lắm em à...”. Đến lúc này, tay nhiếp ảnh chỉ biết cười với nhà sinh sản, xem như chúng ta đang… hiểu lầm nhau vậy! Những hình ảnh đẹp đầy chất xine củaCánh đồng hoangcòn mãi giá trị cho đời sau Lại nhớ bộ phimKế hoạch 99của NSND Lý Huỳnh, một tay nhiếp ảnh được thuê với nhiệm vụ chụp ảnh, nhưng mỗi lần đến cảnh bắn súng và các quả nổ diễn ra là người ta thấy anh này trốn đâu mất biệt. Đến khi phát hiện hàng chục vụ cháy nổ thất kinh mà anh ta không chịu chụp một tấm nào thì anh lý giải tỉnh bơ: “Chú ơi, chụp hình đâu có bao nhiêu tiền, mà phim thì toàn là cảnh cháy nổ, bắt con chụp hình kiểu này lỡ bị trúng đạn chết ai lo?”. Đến nước này thì đoàn phim mới biết, anh này chỉ chuyên điểm trang, nhưng do giới thiệu của người quen, cứ tưởng anh ta chụp hình ngon lành, ai dè xảy ra chuyện nghịch cảnh như vậy. Chắc hẳn mọi người vẫn còn nhớ vụ lùm xùm giữa nhiếp ảnh phim trường và nhà sản xuất phimCánh đồng bất tậngần đây. Một nhiếp ảnh “chưa có name” được mời theo đoàn phim, sớm hôm lặn lội ở vùng sông nước hàng tháng trời, ghi lại nhiều giây khắc của đoàn phim. Một nhiếp ảnh gia “bậc thầy” cũng được mời vào để thiết kế những tấm poster cho phim. Và khi poster phim xuất hiện trước công chúng thì chỉ còn cái tên của nhiếp ảnh “bậc thầy”. Một cuộc “đấu khẩu” ì xèo đã diễn ra. Người thì cho người đàn anh cướp công, người thì bảo gã đàn em tận dụng thời cuộc để tạo scandal. Và sau đó, nhà sinh sản lên tiếng là, “Poster phim chỉ đưa cái tên lợi cho việc bán vé” và “chúng tôi đã có những bản hợp đồng rất cụ thể, tuốt tuột ảnh thuộc bản quyền ảnh thuộc nhà sản xuất”. Khoan bàn đến chuyện ai đúng ai sai, chỉ thấy rõ một điều: Vị trí nhiếp ảnh phim trường vẫn hoàn toàn không được quý trọng! Gần đây, nữ diễn viên Phi Thanh Vân nhận lời làm PR cho một bộ phim chiếu rạp. Vân gọi điện cho nhiều nhà báo nhờ giúp đưa tin đăng bài. Nhưng, khi kêu Vân đưa hình ảnh thì cô chỉ mail vài tấm ảnh sơ sài, thậm chí là mờ nhạt, không có nội dung. Hỏi hình gì bèo thế, Vân cười: “Kinh phí eo hẹp quá, nên không có mời nhiếp ảnh, anh cảm thông dùng đỡ…”. Lữ Đắc Long